En tehlikeli virüs geri geldi! Hurma yerken dikkat!
Dünya yeni tip corona virüs (Covid-19) pandemisiyle savaşım ederken, bilim adamları salgın hastalıklara niçin olabilecek öteki virüsleri inceliyor. İklim değişikliği, habitat yıkımı ve plastik kirliliği ve kentleşme benzer biçimde sebeplerin yeni virüsleri ve değişik bir potansiyel pandemi tehdidini her geçen gün artırdığı belirtiliyor. Uzmanlar, yaptıkları araştırmalara dayanarak kendilerini en oldukca endişelendirenlerden birinin ‘nipah virüsü’ bulunduğunu deklare etti. Aşısı ve tedavi bulunmayan hastalığın ölüm oranı salgının ortaya çıkmış olduğu bölgeye gore yüzde 40 ile75 içinde değişiyor ve uzun kuluçka süresi sebebiyle oldukca fazla insanoğlunun enfekte olmasına yol açıyor.
Dünya genelinde 90 milyonu aşkın kişinin enfekte olmasına ve 2 milyonu aşkın kişinin yaşamını kaybetmesine yol açan yeni tip corona virüs pandemisi bir çok insanı şaşırttı, fakat herkesi değil. Bilim adamları senelerdir, salgın bir hastalığın ortaya çıkacağına dair uyardılar.
Yeni ortaya çıkan hastalıkların yüzde 75’i hayvanlardan insanlara geçiyor, doğrusu bir çok zoonatik. Çin’deki bir hayvan marketinde satılan pangolinlerden kaynaklandığı kabul edilen Covid-19 da değişik değildi. Sadece Covid-19 benzer biçimde, zoonotik hastalıklar da kendi eylemlerimiz sebebiyle insanoğlu için daha riskli hale geliyor. İklim, yaban yaşamı yaşam alanlarına saldırı ve küresel gezi üstündeki etkimiz, hayvan kaynaklı hastalıkların dolaşımına destek oldu. Kentleşme, aşırı nüfus ve küresel tecim ile birleştiğinde, bilim adamları gelecek yıllarda bizi değişik pandemilerin beklediği görüşünde.
NİPAH VİRÜSÜ POTANSİYEL BİR SALGINA NEDEN OLABİLİR
Araştırmacılar, Güneydoğu Asya’da tespit edilen Nipah virüsünün (NiV) gelecek yıllarda yeni bir salgının başlatabilme potansiyeli bulunduğunu düşünüyor. Ölüm oranı yüzde 75’e kadar çıkan hastalığın aşısı bulunmuyor.
Wuhan’daki yeni tip corona virüs örnekleri ilk inceleyenlerden bir olan Taylandlı virolog, Supaporn Wacharapluesadee, Bangkok’taki Thai Kızılhaçı Gelişen Bulaşıcı Hastalık-Sıhhat Bilimleri Merkezini yönetiyor. Son 10 senedir ise hayvanlardan insanlara sıçrayabilen hastalıkları saptamak ve durdurmak için dünya çapındaki Predict projesinde içeriyor. Sadece, dünya Covid-19 ile boğuşurken bile, Wacharapluesadee şimdiden bir sonraki salgının ardında…
Binlerce yarasayı incelemiş olduğu kariyeri oyunca, Wacharapluesadee ve meslektaşları birçok yeni corona virüs virüs türü keşfetti. Sadece, bilim insanı bunlar içinde kendisini en oldukca endişendireninin Nipah virüsü bulunduğunu deklare etti.
ÖLÜM ORANI YÜZDE 40-75 ARASINDA DEĞİŞİYOR
Meyve yarasalarının Nipah virüsünün organik konağı bulunduğunu belirten Wacharapluesadee, “Nipah virüsünün tedavisi yok ve yüksek ölüm oranına niçin oluyor. Salgının nerede meydana geldiğine bağlı olarak ölüm oranı yüzde 40 ile yüzde 75 içinde değişiyor” ifadelerini kullandı.
Wacharapluesadee, şu anda dünyada ortalama 700 insanoğlunun Nipah virüse yakalandığının tahmin edildiğini ve enfekte olanların yüzde 50 ile 75’inin öldüğünü deklare etti.
DSÖ’NÜN LİSTESİNDE İLK 10’DA
Bununla beraber, Wacharapluesadee endişesinde yalnız değil. Her yıl, Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) araştırma ve geliştirme fonlarına iyi mi öncelik verileceğine karar vermek için halk sağlığı acil durumlarına niçin olabilecek geniş bir bulaşıcı hastalık listesini değerlendiriyor. Nipah virüsü ise listenin ilk 10’unda içeriyor.
UZUN KULUÇKA SÜRESİ YAYILMA HIZINI ARTIRIYOR
Nipah virüsünün bu kadar mühim ve enşice uyandırıcı olmasının birkaç sebebi var: Hastalığın uzun kuluçka süresi (45 gün), enfekte bir kişinin hasta bulunduğunu fark etmeden onu yayması için bol miktarda fırsat olduğu anlamına geliyor. İkincisi, değişik türdeki hayvanları enfekte ediyor ve bu da hastalığın yayılma olasılığını artırıyor. Ek olarak direkt temas yöntemiyle ya da kontamine yiyecek tüketilerek hastalık bulaşabiliyor.
Bunun beraber, Nipah virüsüne yakalanan biri öksürük, boğaz ağrısı, ağrı, bitkinlik ve nöbetlere ve ölüme niçin olabilen beyin şişmesi benzer biçimde solunum semptomları yaşıyor.
SALGIN HASTALIKLARIN NEDENİ HABİTAT YIKIMI
1998’de Malezya’daki bir Nipah virüsü salgını 100’den fazla kişiyi öldürdü. Araştırmacılar, orman yangınlarının ve mahalli kuraklığın yarasaları organik ortamlarından çıkardığı ve onları meyve ağaçlarına ve domuzlarla aynı çiftliklerde yetişen ağaçlara doğru yönlendirdiği sonucuna vardı. Stres altındaki yarasaların ise daha çok virüs yaymış olduğu görüldü. Yer değiştirmeye zorlanma ve normalde etkileşime girmeyecekleri bir türle yakın temas halinde olma durumu, virüsün yaralardan domuzlara ve sonrasında çiftçilere sıçramasına izin verdi.
Öteki taraftan Asya, dünyadaki tropikal ormanların ortalama yüzde 15’ine ev sahipliği yapıyor, ve kıtada biyoçeşitlilik kaybı ve ormansızlaşma had safhada yaşanıyor. Yıkımın bir çok, ormanların hurma yağı benzer biçimde ürünler tahrip edilmesi ve yeni kentsel alanların oluşturulmasından kaynaklanıyor.
Yaşam alanları tahrip edilen yarasalar ise bir evin çatısı benzer biçimde yeni barınma alanları buluyor. Virolog Veasna Duong, “Yarasa habitatının yok edilmesi ve avlanma yöntemiyle insanların müdahalesi, onları yeni tünekler aramaya itiyor. Yarasalar bir meyve aramak için 100 kilometreye kadar ziyaret edebilir. Sadece yarasalar, Nipah, Ebola, Sars ve Covid-19 benzer biçimde bir takım fena hastalık barındırıyor” dedi.
YARASALARI ÖLDÜRMEK ÇÖZÜM DEĞİL
Peki yarasalar bu kadar tehlikeli hastalıklar barındırıyorlarsa onları yok etsek mesele çözülmez mi? Predict Projesi’nin laboratuvar müdürü Tracey Goldstein, “Yarasalar oldukca mühim ekolojik roller oynuyor. 500’den fazla nebat türünü tozlaştırıyorlar. Ek olarak böcekleri denetim altında tutmaya destek oluyorlar, mesela sivrisinek yiyerek sıtmayı azaltarak insanlarda hastalık kontrolünde oldukca mühim bir rol oynuyorlar” ifadelerinin kullanarak yarasaların biyoçeşitlik ve insan sapğlığındaki önemine dikkat çekti.
Ek olarak, yarasaların öldürülmesinin oldukca tehlikeli neticelerini olacağını vurgulayan Golstein, “Sayıları azalttığınızda bir popülasyonun yapmış olduğu şey daha çok yavruya haiz olmaktır. Hayvanları öldürerek riski artırırsınız, zira virüs yürüyerek canlıların sayısını artırırsınız” dedi.
Öte taraftan, Nipah virüsü oldukca tehlikeli olduğundan dünyanın dört bir tarafındaki hükümetler tarafınca biyoterörizm potansiyeline haiz olduğu düşünülüyor ve yalnızca bir avuç laboratuvarın onu kültürlemesine, büyütmesine ve depolamasına izin veriliyor. NTV.COM.TR
