Kentin en önemli marka değerlerinden biri olan Karşıyaka Çarşı’nın revizyonu için Karşıyaka Belediyesi ve
Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi iş birliğiyle hayata geçirilen projenin ilk etabı tamamlandı.
Katılımcı anlayışla şekillendirilen ve “Çarşı birlikte güzel” sloganıyla hayata geçirilen proje çerçevesinde,
DEÜ akademisyenleri tarafından 300 sayfalık bir rapor hazırlandı. Tarihinden fiziksel özelliklerine, ticari
yapısından kültürel değerlerine kadar tüm yönleriyle Çarşı’nın fotoğrafını ortaya koyan raporda; tespit
edilen sorunlar, bölgedeki potansiyeller ve ihtiyaçlar bir bir sıralandı.
ORTAL AKIL DEVREDE
Projenin ikinci etabı da yine ortak akıl ilkesi doğrultusunda düzenlenen iki ayrı çalıştayla başlatıldı. DEÜ
Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi ve Proje Koordinatörü Prof. Dr. Tutku Didem Altun tarafından, sivil
toplum örgütleri ile ilgili kamu kurumlarının temsilcilerine, Karşıyaka Belediyesi ile İzmir Büyükşehir
Belediyesi bürokratlarına ve Karşıyaka Belediye Meclisi üyelerine rapora ilişkin kapsamlı sunumlar yapıldı.
Katılımcıların hem sözlü hem de yazılı görüşleri alındı. Anket formları dağıtılarak, belirtilen sorunların
öncelik sıralamasına dair fikirleri ve çözüm önerileri soruldu. Bundan sonraki süreçte de DEÜ Mimarlık
Fakültesi tarafından bir final raporu hazırlanarak, tüm görüş ve tespitler ışığında öneriler sunulacak ve
Çarşı’nın revizyonu için bir vizyon ortaya konulacak. Bu raporun esas olacağı bir şartname ile Karşıyaka
Belediyesi tarafından ulusal çapta ‘Kentsel Tasarım Yarışması’ açılacak ve uygulama sürecine geçilecek.
Belediye ayrıca, bir ‘Çarşı Yönetmeliği’ hazırlayacak.
“KARARLILIKLA İLERLİYORUZ”
Çarşı’yı aklın ve bilimin ışığında, tarihi değerlerini koruyarak geleceğe taşımak istediklerini vurgulayan
Karşıyaka Belediye Başkanı Dr. Cemil Tugay “Karşıyaka’nın simgelerinden biri olan Çarşı’yı daha çağdaş ve
daha paylaşılır hale getirmenin yanında; kent kimliğini belirleyen değerlerini yaşayan, yaşatan ve geleceğe
taşıyan bir yaşam merkezine çevirme kaygısıyla yola çıktık. Her alanda olduğu gibi şeffaf ve katılımcı bir
tavırla hareket etmeyi temel edindik. Tüm iyi niyetimiz, samimiyetimiz ve kadrolarımızla yılların ihmallerini,
yorgunluklarını gidermeye kararlıyız. Dokuz Eylül Üniversitesi’ne ve değerli akademisyenlerimize
katkılarından dolayı bir kez daha çok teşekkür ediyorum. Hepimiz, gözbebeğimiz Karşıyaka’nın geçmişine
saygılı, bugününe duyarlı, yarınlarına karşı sorumlu davranmak zorundayız. Bu anlayışla çıktığımız yolda
kararlılıkla ilerlemeye devam edeceğiz” dedi.
GEÇMİŞTEN GELECEĞE KÖPRÜ
Karşıyaka Belediye Başkan Yardımcısı Zeki Yıldırım da “Çarşı sadece içinden gelip geçtiğimiz bir yer
değildir. Çarşı bir yaşamdır, bir kültürdür. Tüm bölgeye hitap eden bir potansiyeli vardır. Bu anlamda bizim
yaklaşımımız sadece fiziksel mekan düzenlemesi değildir. Her dönem bu konu gündeme gelmiştir;
tabelaları düzeltelim, zemindeki kaplamaları elden geçirelim, birkaç binayı boyayalım denmiştir ama bizim
yaptığımız böyle bir çalışma olmayacak. Bizim amacımız derinlemesine bir tahlil yaparak, Çarşı’nın özellikle
tarihsel geçmişinden geleceğe bir köprü kurmaktır. Karşıyaka Belediyesi olarak bu süreci sonuna kadar
götürmeye niyetliyiz” diye konuştu.
MEKANLAR, HİKAYELER, İZLER
“Karşıyaka Çarşı Bölgesini Geliştirmeye Yönelik Çalışmalara Temel Olacak Analiz, Sentez ve Olası Mekânsal
Gelişme Senaryolarının Oluşturulması” başlıklı projenin koordinatörü Prof. Dr. Tutku Didem Altun ise “Biz
öncelikle tarihsel süreçteki Karşıyaka’yı ve Çarşı’nın bugüne nasıl geldiğini anlamaya çalıştık. Bölgenin çok
ciddi bir tarihsel birikime sahip olduğunu, günümüze pek çoğu ulaşamamış olsa da bellekteki sürekliliğini
hala koruyan mekanlar, hikayeler, izler bulunduğunu gördük. Esnafın ve halkın Çarşı’ya olan aidiyet
duygusu çok yüksek. Bu her kentsel bölge için kolay sağlanabilen bir şey değil. Mutlaka korunmalı ve
yaşatılmalı” dedi.
KARMAŞA VE İŞGAL
Saha çalışmalarıyla bölgenin tüm fiziki ve ticari yapısını haritaladıklarını, sorunları belirleyip çözüme yönelik
önerilerini paylaştıklarını aktaran Prof. Dr. Altun, şöyle devam etti: “34 hektarlık alanı tüm yönleriyle,
bilimsel kriterler altında derinlemesine analiz ettik. Öne çıkan en büyük sorun ‘karmaşa’ oldu. Bunun
içerisinde işgaliye konusu yoğun şekilde öne çıktı. İşgaliye ticari hayatta hep var olmuş, ticaretin sokağa
taşma ve halkla diyaloğa geçme biçimini ifade eden bir kullanım. Elbette bir şekilde olması gereken,
varlığının ortadan kalkmasının tartışılamayacağı bir konu. Ancak mutlaka işgaliyelerin düzen altına alınması
gerekiyor. Ayrıca işgaliye derme çatma formlar altında gerçekleştiğinde ve niteliksizleştiğinde, halkın
yaşadığı sıkıntıların yanında, esnafın ve Çarşı bütününün marka değerine ve kalite algısına da büyük zarar
veriyor. Dolayısıyla ticari hayatın potansiyelini düşüren bir sorun haline geliyor. Bununla birlikte tabela ve
üst örtü kullanımlarında da birbirini tetikleyen sorunlar var.”
ALT MEYDAN ÖNERİLERİ
Raporda, bölgedeki bazı uygun noktaların alt meydan olarak düzenlenmesini önerdiklerini aktaran Prof. Dr.
Tutku Didem Altun, ”Çarşı bölgesinde İZBAN hattı, sahil kesimi ve Osman Bey Parkı civarı dışında alanda
neredeyse hiçbir oturma, dinleme ünitesi ve ilişkili kentsel donatı yok. Buradan hareketle potansiyeli olan,
alt meydan ve dinlenme alanı olarak düzenlenebilecek 6 farklı nokta önerisi getirdik. Ayrıca, Çarşı
bölgesindeki özellikle 19. yüzyıldan kalan mevcut tescilli yapıların yanı sıra çok nitelikli Cumhuriyet dönemi
yapıları olduğunu da gördük. Ancak çoğu perdelenmiş, bakımsız kalmış ve değerlendirilememiş durumda.
Bunlar içerisinden bir grubun tescilini önerdik. Dönemin nitelikli yapılarının, belirli mimari özellikleriyle
alana karakter veren binaların varlıklarının sürdürülmesi ve öne çıkarılması gerektiğini vurguladık” diye
konuştu.
HERKES SAHİPLENMELİ
Planlanan ve önerilen çalışmaların hayata geçirilmesi noktasında her kesimin desteğine ihtiyaç olduğunu
vurgulayan Altun, konuşmasını şöyle sonlandırdı: “Geliştirmekte olduğumuz çalışmayı tüm tarafların
görüşlerini katarak tamamlayacağız. Yani final raporumuzu da bu katılımcı süreci işleterek hazırlayacağız.
Elbette bu kadar sorun ve ihtiyacı hemen çözüme kavuşturmak mümkün değil, mutlaka öncelikleri
belirleyip bir etaplama yapmamız gerekiyor. Temelde bizim yapmaya çalıştığımız şey, tek hamlede
uygulanacak bir proje ortaya çıkarmanın ötesinde, sürecin ilkesel çerçevesini belirlemektir. Bu süreç de
sadece yerel yönetimin değil, tüm ilgili kamu kurumlarının, halkın ve esnafın sahiplenmesi ile doğru şekilde
işleyebilir. En büyük temennimiz bunun sağlanması ve yaptığımız çalışmanın en doğru şekilde yaşama
geçirilebilmesidir. Karşıyaka Belediyesi’ne ve destek veren herkese teşekkür ediyoruz.”
